Rắn là một trong những loài sở hữu nọc độc cực kỳ nguy hiểm, một số loài rắn có nọc độc có thể giết chết con mồi chỉ trong một thời gian rất ngắn. Tuy nhiên, có bao giờ bạn tự hỏi vì sao những con rắn không bị trúng độc của chính mình?

Câu hỏi này mới đây đã có câu trả lời khi một nghiên cứu mới của các nhà nghiên cứu tại Đại học Queensland (Australia) đã hé lộ cách một con rắn độc ngăn chất độc của bản thân tác động đến hệ thần kinh của chúng.

Về cơ bản, các loài động vật có nọc độc mạnh như rắn đều có khả năng miễn dịch để tránh trúng nọc độc mà chúng tiết ra. Chẳng hạn, một số loài rắn thường tự chặn cơ quan cảm nhận của c‌ơ th‌ể, nói một cách dễ hiểu việc làm này của loài rắn sẽ ngăn các phân tử độc xâm nhập. Tuy nhiên, mới đây các nhà nghiên cứu của Đại học Queensland đã phát hiện ra thêm một cách kháng độc cực kỳ độc đào của loài rắn, đó là sử dụng điện tích.

Cụ thể, nhóm chất độc thần kinh alpha của một số loài rắn có chứa amino axit điện tích dương. Bản thân loại chất độc này có tác dụng cực mạnh đối với đa số các loài động vật, Do phần cơ quan cảm nhận của đa số các loài động vật có chứa điện tích âm rất mạnh, vì vậy nọc độc mang điện tích dương sẽ nhanh chóng xâm nhập vào hệ thần kinh, khiến con mồi bị hạ gục chỉ trong một thời gian ngắn sau khi bị rắn cắn.

Trong quá trình tiến hóa trăn Miến Điện đã có thể tự kháng nọc độc của rắn hổ mang (Ảnh: iflscience)

Điều đáng nói ở đây là rắn đã tiến hóa để thay đổi điện tích cơ quan cảm nhận của mình từ âm sang dương. Theo nhóm nghiên cứu, việc nọc độc và cơ quan cảm nhận của rắn có cùng điện tích dương vô hình trung khiến cho rắn không bao giờ bị nhiễm độc. Nhóm ngiên cứu này giải thích: "Giống như khi chúng ta ghép hai cực cùng dấu của nam châm vậy, hai thứ đều mang điện tích dương khi kết nối với nhau sẽ đẩy nhau ra. Nếu không kết nối được với cơ quan cảm nhận, chất độc sẽ không thể tác động đến hệ thần kinh".

Nhóm nghiên cứu cho biết thêm: "Từ lâu, chúng ta đã biết rằng một số loài như cầy mangut có khả năng kháng nọc rắn thông qua một đột biến ngăn chặn chất độc thần kinh, nhưng đây là lần đầu tiên hiệu ứng kháng độc giống như nam châm được phát hiện. Cơ chế này cũng đã tiến hóa ở chính các loài rắn độc để có thể kháng lại các chất độc do chính chúng tạo ra".

Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện cơ chế kháng độc bằng cách đổi diện tích này đã được tiến hóa ít nhất 10 lần ở nhiều loại rắn khác nhau. Đặc biệt, cơ chế này hay xuất hiện ở những loài rắn có nguy cơ bị tấn công bởi những con rắn độc đồng loại khác. Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng trăn Miến Điện vốn di chuyển chậm và dễ bị rắn hổ mang tấn công có khả năng kháng chất độc thần kinh rất hiệu quả. Tương tự như trăn Miến Điện, rắn chuột chũi ở Nam Phi, đây cũng là một loài rắn di chuyển chậm chạp và thường là con mồi của rắn hổ mang cũng có khả năng kháng độc cực kỳ cao.

Trong khi đó, những loài rắn không sống ở những khu vực có các loài rắn độc lại không có khả năng kháng độc như nhưng loài rắn nêu trên. Nhóm nghiên cứu giải thích: "Những con trăn châu Á sống trên cây khi còn nhỏ, hay loại trăn Úc không sống cùng với các loài rắn độc sẽ không có khả năng kháng độc".