Người ta gọi xóm Dặt (xã Thạch Kiệt, huyện Tân Sơn, Phú Thọ) là “Vương quốc đàn bà” hay mảnh đất kỵ đàn ông bởi một sự thật là mấy năm gần đây, không hiểu lý do gì cánh đàn ông, con trai của xóm nghèo này cứ lần lượt kéo nhau lìa bỏ cõi trần.

Trước đây, xóm Dặt là nơi sinh sống của đồng bào người Mường. Sau này, khi đường sá thuận tiện hơn đã có thêm vài hộ người Kinh lên mở đất xây dựng kinh tế. Bà Hoàng Thị Tuấn, Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ của xóm, cho biết bảo, phụ nữ ở xóm làm việc nặng quen rồi, bởi thế việc rừng việc rú như bà cũng chẳng có gì gọi là vất vả.

Nhắc đến chuyện cánh đàn ông ở xóm chẳng hiểu vì lẽ gì mà cứ lũ lượt bỏ vợ, bỏ con, bỏ cuộc sống dương thế mà đi, bà trầm tư: "Chuyện này làm xóm tôi nổi tiếng khắp huyện đấy, chẳng biết thế nào nữa, giờ chỉ biết đổ tại số phận thôi”.

Theo bà Tuấn thì xóm Dặt có 68 hộ dân thì có tới 25 nóc nhà chị em phải đứng ra gánh vác việc gia đình. Trong số những hộ sống đơn thân đó, chỉ có 5 trường hợp là cuộc sống vợ chồng cơm không lành, canh chẳng ngọt phải bỏ nhau, số còn lại thì đều do người chồng vắn số. “Toàn chết trẻ thôi, chỉ ở độ tuổi dưới 50”, bà Tuấn thảng thốt. Theo người cán bộ nhiều năm lăn lộn với công tác phụ nữ này thì đàn ông chết bệnh có, chết do tai nạn giao thông cũng có nhưng cũng có nhiều người chết rất lạ lùng khiến dân làng sợ hãi.

“Nhà vắng đàn ông buồn lắm, sớm tối chị em cứ lủi thủi một mình, vào ra lặng lẽ. Cùng phận đàn bà, tôi cũng chỉ biết động viên mọi người chứ cũng chả biết làm gì hơn được! Những ngày bình thường thì còn đỡ chứ thương nhất là khi gia đình có việc. Không có đàn ông, chị em cứ như gà mắc tóc, luẩn quẩn chẳng biết làm gì. Đấy, như mấy năm gần đây ấy, xóm có đám tang, đến cả việc đào huyệt, khênh ma cũng phải nhờ đến chị em, khổ không để đâu cho hết”, bà Tuấn nói giọng đầy chua xót.

Gia đình bà Hà Thị Chuyền, ở ngay giữa xóm mà vắng hoe. Trên ban thờ, hai tấm ảnh ôm lấy những bát hương tua tủa. Tang thương đã ập xuống trong ngôi nhà bé nhỏ của bà mấy năm nay. Bà Chuyền kể: “Đi vắng thì còn đỡ chứ về nhà, nhìn lên ban thờ, thấy toàn ảnh là ảnh, chẳng biết để đâu cho hết buồn, hết tủi nữa”. Nói đến đó thì giọng bà nghẹn lại. Nước mắt cứ thế túa ra. Thấy bà khóc, đứa bé gái đang ngồi trong lòng bà mắt tròn mắt dẹt. 

Bà Chuyền kể, chỉ vài năm trước thôi, gia đình bà vẫn ăm ắp tiếng cười. Khi ấy, chồng bà làm cán bộ ở xóm, sớm hôm quây quần bên vợ bên con. Hai cậu con trai của bà chăm ngoan, chuyên cần đèn sách. Thế nhưng, số phận xoay đổi, bà Chuyền bảo, dù có chiêm bao ác mộng, bà cũng chẳng thể ngờ gia đình mình lại rơi vào cảnh ngộ đớn đau, bi thương đến vậy.

“Nỗi đau cứ thình lình đến với gia đình. Giả sử chồng, con tôi ốm đau rồi mất đã đi một nhẽ, đằng này thì cứ bất ngờ. Báo tin buồn ấy cho mọi người ở xa, có người còn chẳng tin đó là thật nữa”, gạt nước mắt, bà Chuyền kể.

Theo bà Chuyền thì tai ương bắt đầu tìm tới nhà bà từ năm 2006. Bà có con trai học ở thành phố Việt Trì. Hôm ấy, cuối tuần, nghĩ con thế nào cũng về thăm như thường lệ nên ngay từ sớm bà chuẩn bị mấy món tươi để đón con. Khi mâm cơm đã bày ra tươm tất, chẳng thấy con đâu, bà ra cửa ngóng. “Hay là bận việc gì nó đã không về nữa? Không thể nào, hôm trước, điện thoại rõ ràng nó còn bảo tuần này sẽ về cơ mà”. Mâm cơm nguội ngắt, xem xong thời sự, chồng bà giục cả nhà ăn cơm. Không thể chờ thêm, bà miễn cưỡng ngồi vào mâm nhưng chẳng thể nào nuốt nổi.

Chưa ăn hết bát cơm thì chuông điện thoại réo vang. Tưởng là con mình gọi về, nào ngờ đó là cú điện thoại thông báo tin dữ. Nghe được vài giây, ú ớ vài tiếng rồi bà ngất lịm. Người ở đầu máy bên kia thông báo cho gia đình bà biết, con trai bà bị tai nạn xe máy rất nặng, hiện cấp cứu tại bệnh viện huyện.

Ngay sau khi nhận được hung tin đó, chồng bà và mấy người thân trong ra đình tức tốc xuống viện. Tuy nhiên, khi mọi người tới nơi thì cũng đã quá muộn. Con trai bà đã đi mà chẳng nói được điều gì. Chua xót, bà Chuyền bảo: “Con tôi số nó thế các anh ạ, có tránh cũng chẳng được đâu. Ở xóm này nhiều người thế vậy lắm, trời không cho sống thì phải chấp nhận thôi!”.

Con trai mất, bà Chuyền gật gù sống như cây mắc hạn. Thương vợ, chồng bà, ông Yên chồng bà bớt việc xã hội, năng ở nhà hơn để chăm sóc vợ con. Nào ngờ tạo hóa trêu ngươi, số phận cười cợt lại bắt bà phải chết đi sống lại bởi tai soi, họa chiếu. Hôm ấy ngày nghỉ, ông Yên khoác dao ra vườn rừng ngay gần nhà để chặt cây. Thấy chồng và cậu con nuôi khoác dao đi, bà cũng xuống bếp để lúi húi với những việc vặt trong nhà. Chừng hơn giờ đồng hồ sau, thấy anh con nuôi hớt hải bổ về, chưa cần biết chuyện gì bà đã thấy chân tay mình bủn rủn. “Bố bị làm sao ấy mẹ à! Mẹ gọi người đưa bố đi cấp cứu ngay”. Nghe cậu con nuôi nói vậy, bà ngã ra đất lịm đi.

Dân trong xóm xúm lại đưa ông Yên đi viện, thế nhưng, chưa đến nơi thì ông đã ngừng thở. Nghe cậu con nuôi kể lại thì đang đốn cây, ông Yên kêu mệt, tìm nơi bóng mát để nghỉ. Nghĩ bố nuôi mình lâu không làm việc nặng nên mệt qua quýt vậy thôi nên anh cũng chẳng bận tâm. Thế nhưng, làm một hồi vẫn thấy ông Yên tựa lưng vào gốc cây, chẳng động cựa gì, thấy lạ anh lớn tiếng gọi nhưng không có động tĩnh. Hoảng hốt, anh bổ đến, tuy nhiên, thân thể ông Yên đã lạnh ngắt, tay chân tím tái.

Bà Chuyền bảo, thêm một chiếc khăn tang nữa trên đầu, bà chẳng còn thiết sống. “Nói dại, mấy lần tôi định đi theo ông ấy, nhưng nghĩ đến đứa con còn lại nên đành phải vật vã tồn tại thôi”, quệt ngang nước mắt, bà thổn thức.

Nỗi đau mất chồng, mất con còn đang choáng váng thì đúng nửa năm sau, bà lại có thêm cái tang nữa. Thương con, thương cháu, bố chồng bà đã đổ bệnh rồi trút hơi thở cuối cùng.

Bà Chuyền kể, trước đây bà chẳng tin chuyện bói toán, thần thánh nhưng trước tai ương mà gia đình mình liên tục mắc phải, bà đã lặn lội nhiều nơi để tìm thầy giải hạn. Thầy nào cũng tăm tắp phán rằng, đất của xóm bị động nặng, không cách nào cứu được. Thế nên, không riêng gì gia đình bà mà các nhà khác, tai họa sẽ lần lượt tìm đến.

Cách nhà bà Chuyền không xa là ngôi nhà lá lụp xụp của bà Hà Thị Vết. Bà Vết năm nay vừa tròn 60 tuổi, thế nhưng trông bà già hơn tuổi rất nhiều. Bà đi lại chậm chạp, nói năng cũng chẳng thành tiếng, thành hơi. Giống như cảnh ngộ bà Chuyền, chỉ độ 5 năm nay, bà Vết bỗng dưng mất hẳn chỗ dựa đời mình. Chồng bà đang khỏe mạnh bỗng dưng vướng chứng nan y, sống lay lắt được vài tháng thì trở về cát bụi.

Bà có 3 người con nhưng chỉ có một trai. Nghĩ ông mất đi thì cậu trai ấy sẽ là chỗ dựa khi lưng còng, chân mỏi. Thế nhưng, niềm hy vọng ấy đã nhanh chóng vụt tan, hóa thành nỗi đớn đau khôn xiết khi cách đây đúng 1 năm, cậu trai duy nhất ấy cũng vướng phải bệnh hiểm nghèo và theo cha mình về bên kia thế giới.

Chồng mất, con trai duy nhất mất, bà Vết bảo, đời bà như vậy cũng đã là… xong. Sau hai nỗi đau khiến bà như đến chết đi sống lại ấy, bà thấy mình chẳng khác nào lá vàng đung đưa trước gió. “Tôi giờ nhiều bệnh lắm, thôi trời cho sống được ngày nào thì hay ngày ấy thôi. Mà tôi cũng chẳng muốn sống lâu làm gì cho thêm phần đau khổ. Ngày thằng bé mất, tôi nghĩ đời tôi như thế là cũng khép lại rồi’, đưa mắt xa xăm, bà Vết thẫn thờ buột miệng.

Chính bởi sự tang tóc, tiêu điều đó mà thời gian gần đây, nhiều chị em đã bỏ xứ, tìm nguồn sống, nguồn vui nơi khác. “Họ đi làm ăn ở đâu ấy, hình như là về thành phố, xuống Hà Nội. Đấy, chi hội của tôi có mấy chục hội viên nhưng nhiều khi có việc, họp hành thì thấy vắng hoe vắng hắt. Tôi cũng đã mấy lần bị nhắc nhở vì không quản lý được chị em, để họ xuống thành phố làm những nghề… nhạ‌y cả‌m. Thôi, biết làm thế nào được, cảnh ngộ người ta thế, mình cũng chỉ biết khuyên nhủ chứ chẳng thể làm gì khác được”, bà Tuấn giãi bày.

San lấp đất ở gò Thờ, một mảnh đất thiêng

Gò Thờ được san ủi để làm nhà.

Hầu hết những người dân ở xóm Dặt đều cho rằng tai họa ập xuống, giết chết nhiều đàn ông, con trai, biến xóm thành “vương quốc đàn bà” là bởi dân trong xóm đã san lấp đất ở gò Thờ, một mảnh đất thiêng, nơi người xưa làm nơi thờ cúng. Gò Thờ nằm ngay giữa xóm, sát đường quốc lộ. Theo những người có tuổi trong xóm thì người Mường đi mở đất ở đâu thì đều lập miếu thờ ở đó. Dựng miếu, cúng thần linh xong thì mới dựng nhà, lập xóm.

Ông Hà Thanh Tường, (59 tuổi) là người nắm rõ nhất lịch sử ở xóm Dặt kể rằng thuở trước, khi thấy mảnh đất nằm sát bờ sông Bứa này bằng phẳng, phì nhiêu, có hai ông quan lang không biết từ đâu đã kéo dân đến ở. Theo phong tục, hai ông chọn đám đất bằng phẳng bên tả ngạn sông Bứa làm nơi đặt miếu thờ. Tuy nhiên, việc ấy không được thần linh, thổ địa đất này đồng ý. Cúng xong vài hôm, một ông bị cọp vồ. Ông còn lại thì cũng chỉ vài hôm sau, chết bởi một cơn đau bụng dữ dội.

Thấy thế, dân làng hoảng hốt chôn xác hai ông ở gò Thờ rồi lũ lượt kéo nhau đi. Một thời gian sau, một ông lang khác ở xã Tân Phú lại tìm về đất này. Ông lang này giỏi phong thủy nên đã chọn khu đất đẹp ngay sát nơi chôn cất hai ông quan lang trước ở gò Thờ làm nơi đặt miếu. Đó là sự chọn lựa chính xác, bằng chứng là người Mường ở xóm Dặt sống yên ổn, sinh sôi, phát triển suốt từ đó đến giờ.

Ông Tường kể, cách đây chừng 5 năm, khi người ta san đất gò Thờ để làm nơi ở, nhiều người có tuổi trong xóm đã can ngăn bởi lo sợ động đến đất thiêng, xóm làng sẽ gặp chuyện chẳng lành. Có người còn cảnh báo rõ ràng rằng, động vào đất ấy là gặp họa chết người chứ chẳng phải đùa. Thế nhưng, bức xúc về chỗ ở, người dân đã bỏ ngoài tai những lời cản ngăn ấy. “Bây giờ người chết đầy ra đấy, chẳng là do thánh thần nổi giận vật chết là gì. Chuyện này không tin cũng không được”, ông Tường quả quyết.

Ông Hà Văn Sâm, Bí thư Chi bộ xóm Dặt cũng không khỏi bùi ngùi. Theo ông Sâm thì việc đàn ông, con trai ở xóm liên tiếp gặp nạn, liên tiếp từ giã cõi đời đã khiến xóm làng tan tác, tiêu điều. Tuy nhiên, ông Sâm không cho rằng những cái chết đó là do “thần linh gò Thờ” bắt phạt như nhiều người đồn thổi. “Mọi cái chết đều có nguyên nhân cả, chứ có phải không giải thích được đâu. Có điều, những cái chết đó đều rơi vào cánh đàn ông, con trai, trụ cột gia đình nên mới khiến người ta đồn thổi như thế. Theo tôi, đó cũng chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên mà thôi”, ông Sâm khẳng định.