Bill Gates là một trong những nhà đầu tư vào các loại vaccine để chữa Covid-19. Trong bài viết trên trang cá nhân, ông cho biết quỹ Bill & Melinda Gates là nhà tài trợ vaccine lớn nhất trên thế giới.

Trước đây, Bill Gates nhiều lần chia sẻ nhận định vaccine là cách duy nhất để thế giới trở lại bình thường sau đại dịch. Tuy nhiên, loài người có thể không kịp sản xuất ra vaccine với hiệu quả 100%.

Tốc độ phát triển chưa từng có trong lịch sử

Bill Gates nhấn mạnh vaccine cho virus SARS-CoV-2 đang là loại vaccine được phát triển nhanh nhất trong lịch sử. Nhiều chuyên gia nghĩ sẽ mất 18 tháng để có thể sử dụng loại vaccine này, còn Bill Gates thì cho rằng khung thời gian là từ 9 tháng tới 2 năm.  

Đây vẫn là thời gian rất ngắn so với những loại vaccine khác từng ra đời. Vaccine nhanh nhất trước đây được giới thiệu trong 5 năm, và riêng quá trình nghiên cứu để thiết kế ra vaccine, chứ không tính giai đoạn thử nghiệm, cũng thường mất khoảng 5 năm.

Tốc độ phát triển vaccine Covid-19 là nhanh chưa từng có trong lịch sử. Ảnh: Reuters.

Để đạt tốc độ này, những bước truyền thống trong thiết kế vaccine Covid-19 sẽ được rút ngắn hoặc chạy song song, thay vì tuần tự như các loại vaccine khác. Bill Gates cho rằng tài chính không phải là vấn đề với loại vaccine mới, vì các chính phủ và rất nhiều tổ chức sẵn sàng bỏ tiền ra để có vaccine sớm và hiệu quả.

Tuy nhiên, quá trình thử nghiệm trên người, với 3 giai đoạn không thể rút ngắn. Do vậy, chúng ta chỉ có thể thử nghiệm cùng lúc nhiều loại vaccine để tìm ra loại hiệu quả nhất.

Bill Gates dẫn báo cáo từ CEPI cho thấy đang có 115 loại vaccine Covid-19 được phát triển. Ông cho rằng có 8-10 loại có tiềm năng nhất, nhưng quỹ của ông vẫn theo dõi thử nghiệm cúa các loại khác để tìm hiểu những gì còn thiếu.

Cách phát triển vaccine hiệu quả nhất, theo Bill Gates, là sử dụng vật chất di truyền (RNA hoặc DNA) thay vì dùng virus bất hoạt như cách truyền thống. Vật chất di truyền sẽ khiến c‌ơ th‌ể tạo ra kháng nguyên cho virus, sau đó hệ miễn dịch sẽ thích ứng và tạo ra kháng thể tương ứng.

"Về cơ bản bạn tự biến c‌ơ th‌ể mình thành nhà máy sản xuất vaccine", Bill Gates giải thích.

Vaccine mRNA về cơ bản sẽ cung cấp "chỉ dẫn" để c‌ơ th‌ể sản xuất kháng thể, nhằm ngăn chặn các gai protein trên virus SARS-CoV-2. Ảnh: NIH.

Vaccine dùng RNA có thể phát triển nhanh hơn, nhưng chưa từng có loại vaccine nào phát triển theo phương pháp này được cấp phép sử dụng rộng rãi. Vaccine Covid-19 sẽ là loại vaccine RNA đầu tiên trên thế giới, nên nó "giống như lắp hệ thống máy tính và cài đặt phần mềm lần đầu tiên, làm đồng thời", Bill Gates ví von.

"Chúng ta vẫn chưa biết vaccine Covid-19 trông như thế nào. Cho tới lúc biết rõ, chúng ta sẽ phải dồn mọi nỗ lực cho càng nhiều phương pháp càng tốt", ông chia sẻ.

Vaccine không cần hiệu quả 100%

Đối với vaccine, có hai yếu tố quan trọng nhất là độ hiệu quả và độ an toàn. Bill Gates cho rằng vaccine không cần thiết phải đạt hiệu quả 100%. Loại vaccine hoàn hảo này sẽ bảo vệ c‌ơ th‌ể khỏi virus cả đời mà chỉ cần 1 mũi tiêm, đồng thời dễ vận chuyển và bảo quản. Tuy nhiên, với thời gian phát triển quá ngắn, nhiều khả năng chúng ta sẽ không kịp sản xuất loại vaccine hoàn hảo.

Do vậy, Bill Gates cho rằng vaccine chỉ cần đạt tới độ hiệu quả 70% đã đủ rồi.

"Tôi nghĩ rằng loại vaccine có độ hiệu quả trên 70% là đủ để chặn sự bùng phát. Vaccine có độ hiệu quả khoảng 60% thì chấp nhận được, nhưng chúng ta vẫn sẽ thấy những điểm lây lan nhỏ. Mọi thứ dưới 60% thì không đủ để đạt miễn dịch cộng đồng chặn virus", ông nhận xét.

Mỹ, Trung Quốc đã thử nghiệm vaccine Covid-19 giai đoạn 1 trên người từ tháng 3. Ảnh: AP.

Ngoài ra, một số vấn đề cần cân nhắc là chúng ta phải tiêm hay uống bao nhiêu lần, vaccine hiệu quả trong bao lâu, và cách bảo quản, lưu trữ như thế nào. Vaccine RNA cần bảo quản ở nhiệt độ thấp hơn nhiều các vaccine bình thường, có thể tới -80 độ C, và đây sẽ là trở ngại với nhiều nước trên thế giới.

"Tôi hi vọng rằng sau 18 tháng chúng ta sẽ có vaccine càng gần với chuẩn hoàn hảo càng tốt. Kể cả khi không hoàn hảo, chúng ta cũng có thể cải thiện. Sau đó, tôi nghĩ rằng vaccine Covid-19 sẽ trở thành một trong những loại được đưa vào chương trình tiêm chủng cho trẻ em", Bill Gates chia sẻ.

Vấn đề lớn cuối cùng, theo vị tỷ phú này, là làm sao để sản xuất hàng tỷ liều vaccine và phân phối tới mọi vùng trên Trái Đất.

"Chúng ta chưa từng chuyển vaccine tới mọi nơi trên thế giới. Tôi cũng nói ở trên là vaccine này khá khó sản xuất và bảo quản", ông chia sẻ.

Do vậy, thứ tự ưu tiên được tiêm vaccine sẽ khá phức tạp. Nhân viên y tế có thể được ưu tiên, nhưng sau đó chúng ta phải quyết định liệu người già, giáo viên hay những nhân vật quan trọng sẽ được tiêm vaccine.

"Tôi nghĩ các quốc gia nghèo nên nằm trong danh sách ưu tiên, vì nguy cơ t‌ử von‌g do dịch ở đó cao hơn. Covid-19 lây lan nhanh hơn ở các nước nghèo vì các biện pháp như giãn cách xã hội khó thực hiện hơn.

Đưa vaccine tới các nước nghèo có thể giúp bảo vệ hàng triệu sinh mạng", Bill Gates cho biết.