Có thể điều chỉnh chính sách

dư luận ở Trung Quốc vẫn đang tiếp tục có những bàn luận sôi nổi về triển vọng quan hệ Trung – Mỹ dưới thời Tổng thống đắc cử Joe Biden. Sun Chenghao, thành viên nghiên cứu của viện Nghiên cứu Châu Mỹ, viện quan hệ Quốc tế Đương đại Trung Quốc có bài viết nhận định đáng chú ý hôm 26/11.

Văn phòng Quản lý dịch vụ Tổng hợp Hoa Kỳ đã thông báo với Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Joe Biden hôm thứ Hai rằng chính quyền của Tổng thống đương nhiệm Donald Trump đã sẵn sàng bắt đầu quá trình chuyển đổi chính thức với các quỹ chính thức bắt đầu được giải ngân.

Hoa Kỳ hiện đang mở ra kỷ nguyên của Joe Biden. Tổng thống đắc cử dự kiến sẽ điều chỉnh đáng kể các chính sách của chính quyền Trump, đặc biệt là về ngoại giao.

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis cho biết trong một bài báo đăng hôm thứ Hai trên tạp chí Foreign Affairs rằng ông hy vọng Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ đưa "Nước Mỹ trên hết" ra khỏi chiến lược an ninh quốc gia với chính quyền sắp tới của mình.

Theo ông Sun Chenghao, Washington đã không tiếc nỗ lực để duy trì quyền bá chủ toàn cầu cũng như lợi ích quốc gia của mình kể từ khi chiến tranh Lạnh kết thúc, nhưng các tổng thống khác nhau có xu hướng áp dụng các cách tiếp cận đa dạng để đạt được mục tiêu này.

Các câu chuyện và động thái của Trump có xu hướng trực tiếp hơn, chẳng hạn như đề xuất "Nước Mỹ trên hết", rút khỏi các tổ chức hoặc thỏa thuận quốc tế và phát động chiến tranh thương mại.

"Nước Mỹ trên hết" của đảng Dân chủ

Siêu cường số 1 thế giới sẽ vẫn là mục tiêu hàng đầu của tất cả các chính quyền Mỹ - ảnh Financial Times.

Cựu tổng thống Barack Obama nói trong một bài phát biểu tốt nghiệp năm 2014 tại Học viện quân sự lừng danh West Point rằng Hoa Kỳ "phải luôn dẫn đầu trên đấu trường thế giới.".

Điều này báo hiệu chính quyền của ông cũng nhằm duy trì quyền bá chủ của Mỹ. Về bản chất, những gì Obama theo đuổi trong nhiệm kỳ của mình cũng là một kiểu "Nước Mỹ trên hết" của đảng Dân chủ - chính đảng của ông Joe Biden, nhưng với sự tinh tế và phương pháp tu từ khác nhau.

Khi nói đến Joe Biden, vị Tổng thống thắng cử này có thể tin rằng cách để duy trì quyền bá chủ của Mỹ là khôi phục vai trò lãnh đạo của Mỹ trên thế giới, nhấn mạnh tầm quan trọng của quyền lực mềm, các giá trị dân chủ và liên minh.

Sau khi nhậm chức, ông Joe Biden sẽ cải thiện mối quan hệ của Hoa Kỳ với các đồng minh. Trump cho rằng các đồng minh của Mỹ là những kẻ ăn bám, lợi dụng Mỹ. Ngược lại, Biden tin rằng Mỹ có thể duy trì quyền bá chủ một cách tốt nhất bằng cách sử dụng các liên minh một cách thích hợp.

Sau cuộc gọi hôm thứ Hai với Ursula von der Leyen, người đứng đầu Ủy ban châu Âu, văn phòng của ông Joe Biden cho biết trong một tuyên bố rằng ông "nhấn mạnh cam kết của mình trong việc làm sâu sắc hơn và hồi sinh mối quan hệ Mỹ-EU.".

Hơn nữa, QUAD (một diễn đàn chiến lược không chính thức giữa Hoa Kỳ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ) sẽ được tăng cường, và các liên minh của nhóm QUAD với Nhật Bản và Hàn Quốc cũng sẽ được tăng cường.

Nền quản trị đa phương toàn cầu cũng sẽ chứng kiến những thay đổi. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, Washington dự kiến sẽ quay lại với WHO và Thỏa thuận Paris, đồng thời xem xét tái gia nhập thỏa thuận hạt nhân Iran.

Tuy nhiên, ông Joe Biden sẽ không hoàn toàn từ chối các chính sách của Trump. Các thành viên đảng Dân chủ cũng tin rằng một số trong số đó có hiệu quả. Do đó, Joe Biden có thể chọn duy trì một vài trong số đó nhưng với sự khéo léo khoa trương hơn và sự giám sát thực hiện.

Kể từ khi chiến tranh Lạnh kết thúc, Washington dần chuyển trọng tâm từ châu Âu sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Tuy nhiên, Trung Đông đã thu hút nhiều sự chú ý của Mỹ sau vụ tấn công 11/9 dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống George W. Bush.

Từ tái cân bằng châu Á-Thái Bình Dương của Obama đến Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Donald Trump, trọng tâm của Hoa Kỳ đã chuyển sang khu vực này với “năng lượng lớn hơn”.

Sẽ không có đảo ngược trong cách tiếp cận với Trung Quốc

Tổng thống Mỹ Donald Trump - ảnh Vanity Fair.

Biden được cho là sẽ tiếp tục xu hướng này. Xét cho cùng, cộng đồng quốc tế vẫn cùng quan điểm ở một mức độ nào đó: Thế kỷ 21 thuộc về châu Á. Và đối thủ quan trọng nhất của Hoa Kỳ, Trung Quốc, nằm trong khu vực này và có sức ảnh hưởng lớn trong khu vực và toàn cầu.

Sẽ không có sự đảo ngược cơ bản nào trong quan hệ Trung Quốc-Hoa Kỳ theo nghĩa này. Chính quyền Biden sắp tới cũng sẽ coi Trung Quốc là một đối thủ chiến lược. Nhưng sẽ có nhiều cơ hội hợp tác hơn so với thời Trump.

Dưới thời chính quyền Trump, quan hệ song phương đã xuống mức thấp nhất trong 4 thập kỷ qua. Ngay cả một chút nới lỏng cũng có ý nghĩa đối với cả hai quốc gia. Hai nước có thể hợp tác nhiều hơn nữa trong cuộc chiến toàn cầu chống lại đại dịch COVID-19, phân phối vaccine phòng bệnh, điều phối chính sách kinh tế vĩ mô toàn cầu, cũng như biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, ông Joe Biden sẽ loại bỏ một số chính sách phi lý của Trump liên quan đến Trung Quốc. Ví dụ, về giao lưu nhân dân, chính quyền của ông Biden cũng có thể xem xét lại việc mở lại lãnh sự quán Trung Quốc đã đóng cửa ở Houston.

Biden có muốn thay đổi cũng khó với phe Cộng hòa

Tuy nhiên, ông Joe Biden sẽ tuân theo một số cách tiếp cận của Trump, mà họ cảm thấy hóa ra có hiệu quả trong việc đối phó với Trung Quốc, thay vì chỉ đơn thuần quay lại phong cách can dự thời Barack Obama.

Mặc dù ông Donald Trump không giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống này, ứng viên của đảng Cộng hòa cũng đã nhận được hơn 72 triệu phiếu bầu. Sự phân cực nghiêm trọng sẽ đặt ra thách thức đáng kể cho ông Joe Biden trong việc loại bỏ di sản của Trump.

Mặc dù Joe Biden đã thắng, những tiếng nói chống toàn cầu hóa và chủ nghĩa dân túy trong nước vẫn còn tồn tại ở Mỹ. Ảnh hưởng của họ sẽ được tiết lộ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tiếp theo vào năm 2022 và cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2024.

Lực lượng của Đảng Cộng hòa vẫn mạnh mẽ trong Quốc hội. Trong bối cảnh đó, khi đưa ra các chính sách, ông Joe Biden phải cân nhắc cẩn thận đối với các đảng viên Cộng hòa cứng rắn.