Theo báo cáo của Sở Xây dựng TP.HCM, trong giai đoạn 2016-2020 TP có 19 dự án nhà ở xã hội (NƠXH) với gần 15.000 căn hộ. Các dự án NƠXH này sau khi xây xong chủ yếu là cho thuê mua thay vì cho thuê.

Trong khi đó, theo khảo sát của Ban quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM, hiện nay 80% công nhân, người lao động tại các cơ sở này có nhu cầu thuê nhà thay vì sở hữu một căn nhà. Điều đó cho thấy nhu cầu thuê một căn NƠXH hiện nay là rất lớn nhưng sản phẩm lại quá hiếm hoi.

Tiền thuê hơn 1 triệu đồng/tháng, ở ổn định gần 50 năm

Từ năm 2020, vợ chồng chị Nguyễn Hồng Vân bắt đầu dọn về ở tại căn hộ C1.35, chung cư NƠXH Lê Thành An Lạc (phường An Lạc, quận Bình Tân). Căn hộ chị được thuê có diện tích 42 m2, gồm một phòng ngủ, bếp, nhà vệ sinh, phòng khách.

Chị ký hợp đồng thuê căn hộ trong vòng 49 năm với tổng giá trị chưa tới 500 triệu đồng. “Tôi trả trước 100 triệu đồng ngay khi ký hợp đồng. Số tiền còn lại, mỗi tháng góp 6 triệu đồng trong vòng tám năm và được ở tới 49 năm” - chị Vân cho biết.

Theo chị Vân, chị có hai con nhỏ, gia đình chị vẫn phải đi thuê nhà trọ với mức giá 5-6 triệu đồng/tháng. Việc thuê nhà rất bất tiện và mệt mỏi vì phải chuyển nhà thường xuyên.

Đại biểu Quốc hội quan tâm nhà ở xã hội

Hiện nay, nhằm góp ý cho việc sửa đổi Luật Nhà ở, Đoàn đại biểu Quốc hội TP cũng đang có chương trình giám sát tại các quận, huyện và sở, ngành TP. Tại buổi giám sát ngày 9-8 với các sở Xây dựng, TN&MT, các đại biểu Quốc hội cũng rất quan tâm đến NƠXH, nhà cho người có thu nhập thấp thuê.

Tại đây, ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, cho biết trong giai đoạn 2021-2025 TP phấn đấu phát triển 2,5 triệu m2 sàn NƠXH, tương đương khoảng 35.000 căn hộ. Trong đó có 7.000 căn hộ dành để cho thuê. Trong năm năm tới, ngân sách chỉ có khoảng hơn 3.700 tỉ đồng để đầu tư xây dựng NƠXH. Trung bình mỗi năm chỉ có khoảng 700 tỉ đồng tập trung cho nội dung này. Ông Khiết cho rằng đây là con số rất thấp nên chủ yếu vẫn phải có chính sách để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư NƠXH nhằm đạt mục tiêu 35.000 căn hộ trong giai đoạn này.

“Khi về ở chung cư NƠXH này, chúng tôi được thuê lâu dài, giá cả rất phù hợp với khả năng tài chính. Không những thế, chúng tôi được sống trong căn hộ sạch, đẹp, không gian sống rất mát mẻ, tiện ích đầy đủ và an ninh. Thật sự để kiếm một căn hộ như vậy thuê bên ngoài hiện nay rất khó” - chị Vân nói.

Chị Nguyễn Thị Ngọc Vui ở căn hộ B3.29 cũng bày tỏ với PV sự hài lòng khi được thuê căn hộ lâu dài tại dự án NƠXH này. Chị Vui cho biết sau thời gian xét duyệt hồ sơ khá chặt chẽ, vợ chồng chị được ký hợp đồng thuê căn hộ trong vòng 49 năm.

“Trả trước 100 triệu đồng, trả góp mỗi tháng 6 triệu đồng trong vòng gần 10 năm và được ở tới 49 năm. Tính ra bình quân mỗi tháng tôi trả hơn 1 triệu đồng tiền thuê nhà, thêm điện, nước và các chi phí khác cũng chỉ khoảng 2 triệu đồng là rất hợp lý. Có chỗ an cư, chúng tôi cùng nhau làm việc để chăm sóc gia đình, nuôi con mà không phải lo lắng nhiều về chỗ ở” - chị Vui nói.

Chung cư Lê Thành An Lạc và chung cư Lê Thành Tân Tạo tại quận Bình Tân là hai dự án NƠXH của Công ty Lê Thành chỉ dành để cho người lao động thuê. Đây là doanh nghiệp duy nhất tại TP.HCM đầu tư xây dựng dự án NƠXH chỉ để cho thuê, không phải thuê mua.

Người lao động được an cư trong các căn nhà ở xã hội thuê dài hạn. Ảnh: V.HOA

Dự án có quy mô 18.000 m2, cao năm tầng, gồm bốn block B, C, D và E, tổng số 930 căn hộ. ­Các căn hộ được cho thuê với giá gần 500 triệu đồng (36 m2) và hơn 600 triệu đồng (42 m2). Để được sử dụng căn hộ trong vòng 49 năm, người thuê căn hộ sẽ trả trước 100 triệu đồng, còn lại mỗi tháng trả khoảng 6 triệu đồng trong vòng 10 năm.

Ghi nhận thực tế, tại đây không chỉ có những căn hộ để ở mà còn đầy đủ các tiện ích phục vụ nhu cầu của người lao động như nhà trẻ, siêu thị, công viên… Trong năm 2019 và 2020, bốn block của dự án này lần lượt đi vào hoạt động và nhanh chóng kín chỗ.

Cần đẩy mạnh xây NƠXH để cho thuê

Trong tháng 7-2022, Thường trực HĐND TP.HCM đã thực hiện nhiều buổi giám sát tại các quận, huyện, sở, ngành về Chương trình phát triển nhà ở TP giai đoạn 2016-2025.

Theo báo cáo của các địa phương, nhu cầu NƠXH hiện nay rất lớn, riêng tại các khu chế xuất và khu công nghiệp ở TP.HCM, 80% công nhân, người lao động có nhu cầu thuê NƠXH thay vì mua nhà.

Ngân hàng Chính sách xã hội TP khi xem xét hồ sơ cho các đối tượng vay tiền thuê mua NƠXH cho biết ngân hàng luôn sẵn tiền nhưng tỉ lệ giải ngân rất thấp. Ông Bùi Văn Sổn, Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội TP, cho biết trong bốn năm từ 2018 đến 2021, ngân hàng này chỉ giải quyết cho vay được 250 khách hàng vay mua NƠXH.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tỉ lệ giải ngân thấp là thiếu nguồn cung NƠXH. Cùng với đó, theo quy định, ngân hàng chỉ có thể cho vay 80% tổng giá trị hợp đồng thuê mua NƠXH. Điều này có nghĩa là nếu căn nhà có giá trị 1 tỉ đồng thì người vay phải có sẵn 200 triệu đồng.

“Đối với người có thu nhập thấp, việc phải có sẵn vốn 200 triệu đồng là không hề đơn giản. Đó là chưa kể NƠXH có giá 1 tỉ đồng hiện nay gần như không còn. Như vậy, người dân phải có sẵn nhiều hơn 200 triệu đồng mới có thể mua được NƠXH” - ông Sổn nói.

Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội TP cho rằng hướng đi phù hợp hiện nay vẫn là nhanh chóng đầu tư xây dựng NƠXH để tạo nguồn cung. Trong đó, đẩy mạnh xây dựng NƠXH để cho thuê thay vì chủ yếu là thuê mua như hiện nay.

Theo quy định, người có thu nhập thấp cũng là đối tượng được vay để thuê NƠXH. Ông Sổn cho rằng hướng đi này sẽ giúp ngân hàng giải ngân nhanh hơn nguồn vốn vay thuê, thuê mua NƠXH, người dân cũng dễ dàng tiếp cận với NƠXH hơn.

Nhiều ông lớn cam kết chung tay làm nhà ở xã hội

Mới đây, tại hội nghị “Thúc đẩy phát triển NƠXH cho công nhân, người thu nhập thấp”, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết hiện có 401 dự án NƠXH với quy mô khoảng 455.000 căn hộ, tổng diện tích 22,718 triệu m2. Bộ sẽ chủ trì lập, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án đầu tư xây dựng 1 triệu căn hộ cho đối tượng có thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2022-2030.

Tại hội nghị, nhiều doanh nghiệp lớn như Vingroup, Sun Group, Him Lam, Bitexco, Becamex Bình Dương đã nhiệt tình ủng hộ, đồng thời bày tỏ sẵn sàng đồng hành, tham gia cùng với Chính phủ để thực hiện nhiệm vụ này.

Cụ thể, đại diện Tập đoàn Vingroup hứa xây 500.000 căn NƠXH, Tập đoàn Novaland cam kết làm 200.000 căn hộ tại các tỉnh, thành phía Nam và trọng tâm là TP.HCM. Tập đoàn Him Lam đăng ký tham gia 75.000 căn hộ NƠXH từ nay đến năm 2030. Doanh nghiệp này cho biết đây là quỹ đất mà doanh nghiệp đã có. Ngoài ra, một số ông lớn khác như Tập đoàn Sun Group, Tập đoàn Bitexco cũng bày tỏ sẵn sàng tham gia vào mục tiêu hoàn thành 1 triệu căn NƠXH vào năm 2030.

Ngay sau hội nghị, ngày 10-8, Văn phòng Chính phủ ban hành thông báo kết luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính về thúc đẩy phát triển NƠXH. Trong đó, Thủ tướng yêu cầu lập, phê duyệt Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng có thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp trong 10 năm tới. Thủ tướng yêu cầu trong tháng 8, Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với ngành và các cơ quan liên quan, trình Thủ tướng phê duyệt đề án này.